پرتوی بر فیلسوف تاریک

نیمه تاریک سپیدی

عمربن جاحظ ادیب فیلسوف

جاحظ مانند ولتر، نویسندۀ سرشناس فرانسوی، ادیبِ فیلسوف است، یعنی بعد ادبی وی بر بعد فلسفی­اش غالب است. او مانند سایر ادیبان و نویسندگان  بزرگ جهان به همۀ علوم و معارف عصرش اعمّ از فلسفه و کلام و سیاست و اقسام و الوان آداب و ادیان و مذاهب اشراف داشته و در برخی از آنها ماهر و حاذق بوده وکتاب و رساله نوشته است.  بزرگترین امتیاز جاحظ در میان نویسندگان عهد قدیم در این است که او مانند نویسندگان معروف عه...

فارابى، فیلسوف تربیت

با آن‌که در ذهن و زمان فارابی، فلسفه‌ی تربیت حیات و هویت مستقل و بازشناخته‌ای ندارد، با ریزکاوی در آثار او می‌توان به شماری از مفاهیمی که امروزه در فلسفه‌ی تعلیم و تربیت مطرح است پی برد و دریافت که فارابی پس از جابر بن حیان و کندی، سومین فیلسوف تربیت در جهان اسلام است که پاره‌ای از دیدگاه‌های تربیتی او به یادگار مانده است. در جستار پیش رو تلاش شده است از رهگذر پژوهشی بنیادی- تاریخی و با تکیه بر...

چرا زن‌ها فیلسوف نمی‌شوند؟

لویناس، فیلسوف دیگری

لویناس فیلسوفی است که از سنت پدیدار شناسانه‏ مقوله‏ی اخلاق را بررسی می‏کند. وی با محوریت دادن به مبحث «دیگری»، جایگاه مبحث اخلاق را در فلسفه‏های مضاف جستجو نمی‏کند بلکه آن را فلسفه‏ی اولی تلقی می‏کند. در این راستا، با طرح مفاهیمی از قبیل چهره، مسئولیت در برابر امر نامتناهی و دیگری می‏کوشد رهیافت پدیدار شناسانه‏اش را با محوریت مقوله‏ی اخلاق بسط دهد. در این مقاله، تلاش شده است با مروری اجمالی اهم...

اسپینوزا، فیلسوف یا عارف؟

اسپینوزا از فیلسوفان قرن 17 اروپاست. به جهت آن‌که وی کل هستی را جوهری واحد می‌داند، برخی او را عارف وحدت وجودی انگاشته‌اند، اما با توجه عمیق‌تر به فلسفه وی معلوم می‌شود که او را نه تنها نمی‌توان عارف دانست بلکه وی از زمره فیلسوفان متجدد و پیرو دکارت (کارتزین)است و همان‌طور که فلسفه جدید مبتنی بر محوریت بشر و اندیشه اومانیستی است، فلسفه اسپینوزا نیز از این امر مستثنا نیست و لذا اندیشه او را نمی‌...